نقش دین و دینداری در کاهش جرم

نوشته شده توسط:فاطمه سادات مزاری مقدم در امامان » نقش دین و دینداری در کاهش جرم | ۰۳ آذر ۱۳۹۱ - ۱۰:۴۷ | ۱ دیدگاه

نقش دین و دیند‏ارى در کاهش جرم

مفهوم ‏شناسى دین و دینداری

«بیشتر عالمان، دین را مجموعه ای از آموزه ‏ها و دستورهایى تعریف کرده ‏اند که خداوند از راه پیامبران براى هدایت بشر فرستاده است. این آموزه ‏ها....

نقش دین و دیند‏ارى در کاهش جرم

مفهوم ‏شناسى دین و دینداری

«بیشتر عالمان، دین را مجموعه ‏اى از آموزه‏ ها و دستورهایى تعریف کرده ‏اند که خداوند از راه پیامبران براى هدایت بشر فرستاده است. این آموزه‏ ها شامل سه بخش [باورها]، [اخلاقیات] و [احکام] است.

دین‏دارى نیز عبارت است از پایبندی فرد به دینِ پذیرفته خویش. این پایبندى در مجموعه ‏اى از باورها، احساس‏ها، کارهاى فردى و جمعى که گرد خداوند (امر قدسى) و ارتباط ایمانى با اوست، سامان میپذیرد».

برخى از اندیشمندان غربى مانند گلاک و استارک با بررسى پژوهش‏هاى دینى، دین‏دارى را در بردارنده جنبه ‏هاى زیر دانسته اند:

1. جنبه اعتقادى یا باورهاى دینى.

2. کارهاى دینى که شامل شعایر و مناسک و پرستش و دعاست.

3. بُعد تجربى دین که در موقعیت‏هاى برتر ایجاد شده، فرد، خود را با شعور برتر رو به رو می بیند.

4. دانش دینى (آگاهى فرد مؤمن از دین پذیرفته او).

5. پى ‏آمدها (این بعد از دین بر رفتار روزمره و غیردینى افراد اشاره می‏ کند.)

از دیدگاه این دو دانشمند در همه دین‏ها با وجود تفاوت‏هایى که در امور جزئى وجود دارد، عرصه‏ هاى مشترکى به چشم می خورد که دین‏دارى در آن آشکار می شود. این عرصه‏ ها شامل جنبه‏ هاى اعتقادى، کارهاى دینى، فکرى، عاطفى و پیآمدهاى است.

علامه محمد تقى جعفرى تقسیم‏ بندى گلاک و استارک را از دین‏دارى، یکى از عالی‏ترین تقسیم ‏بندی‏ها می‏داند و توجه آن را براى پژوهشگران ضرورت درجه اول دانسته است.

پیام متن

دین‏دارى تنها به اعتقاد نیست، بلکه به عمل نیز نیاز است و بدون آگاهى از دستورهاى دینى نیز نمی‏ توان از آسیب‏هاى بى‏دینى در امان بود.

نقش دین در کاهش جرم و کج‏روى اجتماعى

یکى از عواملى که در پیش‏گیرى و یا کاهش جرم و کج‏روى اجتماعى، تأثیر بسزایى دارد، دین‏دارى و ایمان به خداوند است «هنگامى که آدمى دور از چشم آشنایان، همسایگان و دیگران است، نه قانون و نه افکار عمومى و نه هیچ چیز اجتماعى دیگر، کارهاى وى را کنترل نمى‏ کند، بلکه در این حالت، کنترل کار در پرتو ایمان به قدرتى صورت مى ‏گیرد که در همه مکان‏ها و زمان‏ها شاهد آدمیان است و به رفتار پسندیده و نیک پاداش مى‏دهد و بدى و گناه را مجازات مى ‏کند».

نویسنده دیگرى در این باره می ‏نویسد:

«پرورش درست مذهبى که بر مبناى علمى استوار باشد و داشتن ایمان کامل، بزرگ‏ترین عامل بازدارنده جنایى است».

همچنین فروید و رایزمن معتقدند:عواملى وجود دارند که انسان را به طور درونى از کارهاى نامشروع و خلاف باز میدارند. یکى از مهم‏ترین این عوامل دین است. دین با ایجاد یک سامانه کنترل درونى قوى در انسان‏ها آنها را از انجام دادن کارهاى خلاف و نامشروع باز می‏دارد و سبب می‏شود که آدمیان خود را از لحاظ درونى کنترل کنند. این، قوى ‏ترین و مؤثرترین کنترل است، آن هم بدون هزینه نیروى انتظامى.

به عقیده علامه طباطبایى نیز:هر چند قوانین و مقررات عادلانه ‏اى وضع شود و احکام جزئى سخت و تهدیدکننده هم وجود داشته باشد، در عین حال، جلوى تخلف و ارتکاب جرم را جز به وسیله اخلاق فاضله انسانى نمیتوان گرفت. قوانین و مقررات، از تخلف و نافرمانى در امان نمی‏ ماند مگر اینکه بر پایه اخلاق فاضله انسانى قرار داده شود و اخلاق نیز نمیتواند سعادت انسانى را تضمین کند و او را به کارهاى شایسته وا دارد، جز در صورتى که متکى بر توحید [دین توحیدى] باشد.

پیام متن

در پرتو دین‏دارى به گونه ‏اى انسان پرورش می یابد که وى نه تنها در حضور دیگران، بلکه در خلوت نیز از جرم و گناه می پرهیزد.

برخى از آموزه‏هاى دینى و نقش آنها در پیش‏گیرى از جرم

1. یاد خدا

یکى از پیام‏هاى دین، یاد خداست. یاد خدا و حاضر و ناظر دانستن او به سبب حیامند ساختن انسان، وى را از بزه‏ها و جرم‏ها باز مى‏ دارد و به روح او ایمنى می‏بخشد.

استاد شهید مرتضى مطهرى در این باره می گوید:هر اندازه که ایمان مذهبى انسان بیشتر باشد، بیشتر به یاد خداوند است و هر اندازه که انسان به یاد خداوند باشد، کمتر معصیت می‏کند. معصیت کردن و نکردن، دایر مدار علم و آگاهى نیست، بلکه دایر مدار غفلت و تذکر است. به هر اندازه که انسان غافل باشد، یعنى خداوند را فراموش کرده باشد، بیشتر معصیت میکند و هر اندازه که خداوند بیشتر به یادش بیاید، کمتر معصیت میکند. عصمت، نهایت درجه ایمان است و ایمان به هر اندازه که بیشتر باشد، انسان بیشتر به یاد خداوند است. اگر کسى دائم‏االحضور باشد و همیشه خداوند در نظرش باشد، طبعا هیچ‏وقت گناه نمیکند. البته ما یک چنین دائم‏االحضورى غیر از معصومین علیهم‏السلام نداریم... و عبادت براى این است که انسان زود به زود به یاد خداوند بیفتد و هر چه که انسان بیشتر به یاد خدا باشد، بیشتر پای‏بند اخلاق و حقوق خواهد بود.

پیام متن

اگر حس کنیم که چشمانى همیشه بیدار، همواره مراقب ماست، شرم حضور او ما را از هر آنچه سبب ناخشنودى اوست، باز می‏ دارد.

2. وضع قوانین استوار و مطمئن

یکى از کارکردهاى دین در پیش‏گیرى از جرم و بزه، وضع قوانین سازنده و استوار است که از جمله آنها می‏توان به امر به معروف و نهى از منکر اشاره کرد.

امر به معروف و نهى از منکر، یکى از اصول عملى پیشرفته دین اسلام است که همانند نماز و روزه و حج بر مسلمانان واجب است. عملی ‏شدن این اصل در جوامع اسلامى، ساز و کار بسیار نیرومندى براى کنترل کج‏روی‏هاى اجتماعى به وجود مى‏ آورد.

در واقع، دین اسلام با سفارش به امر به معروف و نهى از منکر، افراد دین‏دار را موظف مى‏کند در برابر رفتار مجرمانه افراد احساس مسئولیت کنند و سکوت اختیار نکنند و با گفتار و رفتار مناسب پاسدار فضیلت‏ها و نیکی‏ها در جامعه باشند و از گسترش هر گونه هنجارشکنى و کج‏روى و جرم و بزه در اجتماع پیش‏گیرى کنند.بى‏ گمان، اگر دو واجب امر به معروف و نهى از منکر به درستى، صورت مى ‏گرفت، اکنون از بسیارى از جرم‏ها و بزه‏ها خبرى نبود و دامان جامعه از بسیارى از آلودگیهاى برخاسته از تبه‏کارها پاک بود.

پیام متن

در جامعه جرم‏ها و بزه‏ هاى فراوانى رخ مى ‏دهد؛ زیرا دیگران در برابر آن‏ها احساس مسئولیت نکرده و در نتیجه امر به معروف و نهى از منکر نمی کنند.

3. پرورش وجدان یا نفس سرزنش‏گر

یکى از کارکردهاى دین براى رویارویى با کج‏روى و پیش‏گیرى از جرم، بیدار نگه ‏داشتن و پرورش وجدان یا همان نفس سرزنش‏گر هست که بعضى از دانشمندان اخلاق آن را وجدان اخلاقى یا پلیس مخفى نیز می نامند. ویژگى این نفس این است که صاحبش را در صورت انجام گناه و جرم، زیر تیغ سرزنش قرار می ‏دهد و در نتیجه، سبب پشیمانى او مى ‏شود و زمینه را براى رها کردن خلاف‏کاری‏ها آماده مى ‏سازد. اهمیت این نفس تا آن‏جاست که خداوند در قرآن به آن سوگند یاد مى ‏کند و مى ‏فرماید: «وَ لا اُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوّامَه ؛ و سوگند به نفس لوامه [و سرزنش گر ]». (قیامت: 2)

اگر نهال وجدان آدمى همواره بر اثر دستورهاى دینى آبیارى شود، میزان گناه و جرم آدمى به کمترین اندازه ممکن خواهد رسید.

پیام متن

اگر عامل درونى - همانند وجدان - به بانگ بیدار باش و سرزنش آدمى در برابر لغزش‏هایش بر نخیزد، از دست عوامل بیرونى همانند موعظه، قانون، شرم از آبرو، چه بر خواهد آمد؟

4. باور به روز رستاخیز

دین در دین‏داران این باور را پدید مى ‏آورد که زندگى انسان منحصر به دنیاى کنونى نیست، بلکه سرانجام او به جهانى دیگر به نام رستاخیز و معاد پایان مى ‏یابد؛ روزى که در آن تنها، مهمان عملکردهاى خویش خواهد بود و آنچه را از نیک و بد انجام داده، خواهد دید.

علامه طباطبایى در این باره مى ‏فرماید:انسان معتقد به معاد، مى ‏داند که اعمالش همواره تحت کنترل و ظاهر و باطن اعمالش پیش خداى دانا و بینا روشن است و روزى را در پیش دارد که با کمال دقت به حساب وى رسیدگى خواهد شد. این عقیده، کارى را در انسان انجام مى‏ دهد که از دست صد هزار پلیس مخفى و مأمور آگاهى بر نمى ‏آید؛ زیرا همه آنها از بیرون کار مى‏ کنند و این نگهبان، نگهبان داخلى است که هیچ سرّى را نمى ‏توان از وى پوشانید.

همین‏طور پترسون و دوستانش بر این باورند که:در ادیان، اعتقاد به جاودانگى و کسب آمادگى براى آن مشوّق و ممدّ فعل اخلاقى است. سخن گفتن درباره رستاخیز و قیامت، در واقع سخن گفتن درباره قدرت فائق آمدن بر گناه و رهایى انسان از گناه است.

به هر حال، دین با تبشیر و انذار و تأکید بر این نکته که انسان پاداش یا کیفر کارهاى نیک و بد دنیوى را در روز رستاخیز خواهد دید، انسان را ترغیب مى ‏کند که مراقب رفتارهاى خویش باشد و خود را از لغزش‏ها و جرم‏ها که سبب گرفتارى او در روز رستاخیز خواهد شد، باز دارد.

پیام متن

فرهنگ‏سازى درباره باورمندى به روز رستاخیز، یکى از عوامل سالم‏ سازى جامعه از ارتکاب جرم و بزه است.

دلیل کج‏روى برخى به ظاهر دین‏داران

«گاهى دیده مى ‏شود برخى افرادى که دم از دین‏دارى مى‏ زنند، به گناه دست مى‏ زنند و مرتکب جرم مى ‏شوند. این‏گونه افراد در واقع دین‏دار نیستند و درک درستى از دین و مبانى آن ندارند. آنها یا از روى تقلید و از سر هم‏رنگى با جماعت مراسمى انجام مى ‏دهند، ولى روح دینى ندارند یا انسان‏هایى ریاکار و دورو هستند. آنها به سبب ترسى که از مردم دارند یا به سبب طمعى که به مال مردم مى ‏ورزند یا به علت ضعف در شخصیت‏شان، وضع ظاهر و قیافه و رفتار و کردار خود را در جامعه دین‏داران، شبیه دین‏داران مى ‏سازند که بتوانند اعتماد مردم را جلب کنند و خواسته‏ هاى حیوانى و پست خود را در زیر پوشش دین و مذهب ارضا کنند. این در حالى است که دین‏دار واقعى، حتى در سخت‏ترین شرایط نیز از مرز تقوا و عفت و پاکى تجاوز نخواهد کرد».

پیام متن

دین‏دار واقعى، هیچ‏گونه میانه‏ اى با ریاکارى و به دنبال منفعت شخصى بودن ندارد و پشت سپر دین به انواع لغزش‏ها و جرم‏ها دست نمی زند.

پی نوشت :

1- محمد رضا طالبان، دین داری و بزهکاری، تهران، مؤسسه پژوهشی فرهنگ و هنر و ارتباطات، 1380، صص 49 و 50.2- حمید رضا انوری، پایان نامه کارشناسی ارشد (پژوهشی راجع به تقدیرگرایی)، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1373، ص 53.3- ژان پل ویلم، جامعه شناسی ادیان، برگردان: عبدالرحیم گواهی، تبیان، 1377، چ 1، ص 81.4- ساموئل کینگ، جامعه شناسی، برگردان :مشفق همدانی، تهران امیر کبیر، 1349، چ 4 ، ص 121.5- مهدی کی نیا، مبانی جرم شناسی، تهران، چاپ دانشگاه، 1369، چ 2، ص 241.6- فرامرز رفیع پور، آناتوی جامعه، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1378، چ 1، ص 38.7- علامه طباطبایی، بررسی های اسلامی، به کوشش: سید هادی خسرو شاهی، قم، هجرت، 1355، چ 2، صص 60 و 61.8- مرتضی مطهری، گفتارهای معنوی، قم، صدرا، 1346، چ 2، صص 85-88.9- علامه طباطبایی، بررسی های اسلامی، ص 123.10- پترسون و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، برگردان : احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران، طرح نو، 1377، ص 323.11- میر محمود ساعی، اخلاق و تربیت اسلامی 1، تهران، دانشگاه پیام نور ،1372، چ 4 ، صص 196.منبع: برگرفته از ماهنامه طوبی 26/س

نظرات
ارسال نظر

Christi
- ۱۳۹۶/۰۶/۱۵ - ۱۱:۳۲:۴۰
If some one needs expert view on the topic of blogging and site-building after that
i advise him/her to visit this weblog, Keep up the nice work.

درخت موضوعات

بایدها و نبایدهای شب کنکور
۱۳ تیر ۱۳۹۶ ساعت ۱۰:۵۱
عید مبارک
۰۴ تیر ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۱۶
تسلیت شهادت جانگداز امیر مومنان علی(ع)
۲۷ خرداد ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۱۹
میلاد مبارک
۱۸ خرداد ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۰۸
حلول ماه رمضان بر شما مبارک
۰۷ خرداد ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۰۹

مشاهده ی مطالب بیشتر ...

لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است. چاپگرها و متون بلکه روزنامه و مجله در ستون و سطرآنچنان که لازم است و برای شرایط فعلی تکنولوژی مورد نیاز و کاربردهای متنوع با هدف بهبود ابزارهای کاربردی می باشد.

با ما در شبکه های اجتماعی همراه باشید:

نقش دین و دینداری در کاهش جرم

نظرات

ارسال نظر

Christi